Rząd zmienia zasadu zatrudnienia cudzoziemców

Po konsultacjach społecznych rząd zmodyfikował projekt nowej ustawy o zatrudnieniu cudzoziemców. Firma będzie miała więcej czasu na poinformowanie wojewodów np. o porzuceniu pracy przez obcokrajowca. Trudniej będzie za to zmienić warunki określone w zezwoleniu na pracę.

Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców – najważniejsze zmiany

To zupełnie nowa ustawa, która ma uregulować zatrudnianie cudzoziemców. Dziś kwestię tę reguluje Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Nowy projekt ma też implementować do krajowego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego.

Należy się spodziewać, że wprowadzone zmiany będą miały charakter fundamentalny. Znacząco wpłyną one bowiem na poprawę funkcjonowania systemu dopuszczania cudzoziemców do polskiego rynku pracy. Zwłaszcza tych, którzy wykonują pracę na podstawie zezwolenia.

Najważniejsze zmiany w zakresie zatrudniania cudzoziemców w 2023 roku to:

Zmiana nazwy „oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi” na „oświadczenie o zatrudnieniu cudzoziemca”;

Oświadczenia o ewidencji będzie rejestrował starosta – a nie powiatowe urzędy pracy jak dotychczas;

Zezwolenia na pracę nadal będzie wydawał wojewoda;

Nastąpi pełna elektronizacja procedur związanych z uzyskaniem zezwolenia na pracę cudzoziemców – przez system teleinformatyczny, którego funkcjonalność ma zostać rozbudowana;

Praca sezonowa pozostaje na 9 miesięcy;

Likwidacja tzw. testu rynku pracy przy ubieganiu się o zezwolenie na pracę (polscy bezrobotni będą mieli pierwszeństwo w zatrudnieniu przed cudzoziemcami);

Zlikwidowanie odrębnego postępowania w sprawie przedłużenia zezwolenia na pracę, które obecnie jest wydawane, gdy pracodawca kontynuuje powierzenie pracy cudzoziemcowi na tym samym stanowisku (tj. będzie możliwość kontynuowania zatrudnienia na tym samym stanowisku do czasu wydania nowego zezwolenia);

Wprowadzenie obligatoryjnej przesłanki odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, gdy pracodawca nie opłaca składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne lub zaliczek na podatek dochodowy. Dotychczas przesłanka ta miała charakter fakultatywny.

Niestety z analizy projektu wynika, że Urzędy Wojewódzkie nadal będą rozpatrywały wnioski o wydanie zezwolenia na pracę. Nie napawa to optymizmem, gdyż są one przeciążone pracą i nie mają odpowiedniej obsady kadrowej. Być może jednak rozbudowany system weryfikacji wniosków przyśpieszy procedurę wydawania zezwoleń. 

 Czego należy się jeszcze spodziewać?

Nowym rozwiązaniem w projekcie ustawy jest również możliwość zwiększenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy w tygodniu lub miesiącu. Wówczas warunkiem koniecznym do spełnienia będzie proporcjonalne podwyższenie wynagrodzenia bez konieczności zmiany lub uzyskania nowego zezwolenia na pracę (art. 18 ust. 1 pkt 4 projektu ustawy). Inaczej niż w przypadku obowiązujących przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, regulacja obejmuje nie tylko przypadki, gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy o pracę. Dotyczyć będzie także wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej (czyli umowy zlecenia lub o dzieło).

Ustawa przewiduje także wzrost kar za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Maksymalna kara nadal będzie wynosiła 30 tys. zł, ale w przypadku pojedynczych osób będzie to 500 zł od osoby. Do tej pory ujawnienie nielegalnego zatrudnienia było równoznaczne z mandatem w wysokości 2-3 tys. zł. Teraz inspektor pracy nie będzie miał wyjścia – będzie ustalał wysokość kary od liczby nielegalnie zatrudnianych cudzoziemców. I tak przy jednym będzie to 500 zł, przy dwóch – 1 tys. zł, przy trzech – 1,5 tys. zł itd. W art. 76 ust. 9 projektu wprowadzono przepisy, z których wynika, że wymiar kary grzywny powinien być wymierzony proporcjonalnie do liczby cudzoziemców, którym powierzono pracę nielegalnie w kwocie nie niższej niż 500 zł za jednego cudzoziemca. 

Ułatwienia dla cudzoziemców w zakresie zatrudniania w 2023 roku. Podsumowanie

Choć to na razie projekt i do podpisania przez Prezydenta RP jeszcze daleka droga, należy spodziewać się, że ustawa wejdzie w życie już niebawem – z uwagi na konieczność szybkiej realizacji tzw. kamieni milowych zawartych w Krajowym Planie Odbudowy.